مقايسة وضعيت بهداشت رواني معلمان مدارس عادي با معلمان مدارس استثنایي
محورهای موضوعی : روان شناسیزهرا مكملي 1 * , زهرا یوسفی 2 , مریم قوچيانی 3 , محمدباقر كجباف 4 , ابوالقاسم نوری 5
1 - دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - دانشگاه پيام‌نور تهران، تهران، ایران
4 - دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
5 - دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: كليدواژه‌ها: بهداشت روانی, معلمان مدارس عادی, معلمان مدارس استثنايی,
چکیده مقاله :
چكيده: هدف اين پژوهش مقايسة وضعيت بهداشت رواني معلمان مدارس عادي با مـعلمان مدارس استثنايي استان اصفهان بود. با در نظر گرفتن متغيرهاي جمعيت‌شناختي (سابقة خدمت، ميزان تحصيلات، و معدل مدرك تحصيلي) نمونه‌ای 409 نفري از معلمان مرد و زن که در سه دورة ابتدايي، راهنمايي، و متوسطه و پيش-دانشگاهي تدریس می‌کردند و نیز معلمانِ استثناييِ گروه‌هاي نابينا، ناشنوا، و كم‌توان ذهني با روش تصادفی طبقه‌ای، متناسب با حجم نمونه انتخاب شد. از پرسشنامة محقق‌ساخته براي ثبـت ويژگي‌هاي فردي و جمعيت‌شناختي نمونه استفاده شد و پرسشنامة R-90-SCL نیز به منظور ارزيابي وضعيت سلامت رواني معلمان، بر آنها اجرا شد. نتايج نشان داد كه بين بهداشت رواني معلمان دانش‌آموزان عادي و استثنایي تفاوت معناداري وجود دارد و شدت علائم مرضي در معلمان مدارس عادي، در مقایسه با معلمان مدارس استثنایي، بيشتر است (05/0P<). تفاوت بين معلمان زن و مرد و اثر متقابل جنسيت معلم و نوع دانش‌آموزان بر بهداشت روانی معلمان معنادار نبود. بررسی رابطة بين بهداشت رواني و متغيرهاي جمعيت‌شناختي بيانگر آن بود كه تنها در گروه معلمان مدارس استثنایي، هر چه سنوات خدمت كمتر بود، علائم مرضيِ شدیدتری مشاهده می‌شد (05/0P<). نتیجه آنکه برخلاف باور عمومی و شواهد پژوهشيِ موجود، بر اساس نتايج حاصل از اين پژوهش، معلمان مدارس استثنايی در مقايسه با معلمان مدارس عادی، از وضعيت بهداشت روانی مطلوب‌تری برخوردارند.
Abstract: The purpose of this study was to compare the mental health condition of teachers working in normal and exceptional schools in the province of Isfahan. teachers who were chosen at the elementary, middle school, and high school, and pre- university (college) levels for the normal group, and teachers working at schools for the visually impaired, hearing impaired, and mentally retarded were selected for the exceptional group. The SCL–90–R Inventory (Symptoms Check-List) was administered to all participants in order to assess teachers' mental health. Another questionnaire devised by the researcher, was used to record demographic characteristics. The results of analysis of variance showed that there would be a significant difference between the mean scores of normal and exceptional school teachers’ mental health with a higher intensity of unhealthy symptoms in normal school teachers compared to exceptional school teachers in SCL–90–R subtests (p<0.05). Studying the relation of mental health and demographic variables showed that only those exceptional teachers with less job experience had a higher intensity of unhealthy symptoms compared to others (p<0.05). Exceptional school teachers were better off in mental health scores compared to normal school teachers.
احمدزاده، غلامحسين؛ و قاسمي، غلامرضا (1378). بررسي توزيع فراواني افسردگي در آموزگاران مقطع ابتدايي اداره كل آموزش و پرورش ناحيه 3 استان اصفهان در سال تحصيلي 78-1377. دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، معاونت پژوهشي.
اميدي، عبدالله (1379). بررسي وضعيت بهداشت رواني معلمان شهر كاشان. ادارة كل آموزش و پرورش استان اصفهان: شوراي پژوهش و تحقيقات.
باقياني مقدم، محمدحسن؛ و انتظارحجت، پيمان (1377). بررسي ميزان شيوع اضطراب در بين معلمان دبستان¬هاي شهر يزد. اداره كل آموزش و پرورش استان يزد: شوراي پژوهش و تحقيقات.
بختيارپور دشت¬بزرگ، پروين (1380). بررسي وضعيت بهداشت رواني معلمان استان اصفهان. ادارة كل آموزش و پرورش استان اصفهان: شوراي پژوهش و تحقيقات.
قديم¬پور، بهروز (1367). بررسي نگرش آموزگاران مدارس عادي نسبت به عقب¬ماندگي ذهني. فصلنامه تعليم و تربيت، شماره 3 و 4، 111-104.
قره¬چه، عبدالجليل (1380). بررسي ميزان و شيوع افسردگي در بين معلمان عادي واستثنایي استان گلستان. اداره كل آموزش و پرورش استان گلستان: شوراي پژوهش و تحقيقات.
كرياكو، كريس (1381). آموزگار و فشار رواني، ترجمة مهدي قراچه¬داغي. تهران: پيك بهار. (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).
گنجي، كامران (1372). بررسي تأثير تماس اجتماعي بر نگرش معلمان دبستان¬هاي عادي و استثنایي نسبت به دانش¬آموزان عقب¬مانده ذهني و يكپارچه¬سازي آموزشگاه¬هاي آنها. پايان¬نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه علامه طباطبایي: دانشكدة روان¬شناسي.
متين¬راد، مهرداد (1376). بررسي تأثير كار با كودكان عقب¬مانده ذهني بر بروز نشانه¬هاي ناهنجاري رواني در معلمان تعليم و تربيت ويژه مدارس استثنایي استان تهران. پايان¬نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبایي.
مكملي، زهرا (1383). بررسي وضعيت بهداشت رواني معلمان مدارس عادي با معلمان مدارس استثنايي استان اصفهان. اداره كل آموزش و پرورش استان اصفهان: شوراي پژوهش و تحقيقات.
مولوي، حسين (1379). راهنماي عمليSPSS 10 در علوم رفتاري: آمار توصيفي و استنباطي در پژوهش¬ها و پايان¬نامه¬هاي ارشد و دكترا. اصفهان: مهر قائم.
ميرزايـی، رحـمان (1359). ارزیـابـی پـايـايـی و اعتـبار آزمـون SCL-90 در ايـران، پايان-نامه
کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ايران.
نوربالا، احمدعلي؛ باقري فردي، سيدعباس؛ و ياسمي، محمدتقي (1380). نگاهي بر سيماي سلامت روان در ايران. تهران: دانشگاه شاهد.
هرشن¬سن، دي. بي.؛ و باور، پي. دبليو (1374). مشاوره بهداشت رواني. ترجمه محمدتقي منشي طوسي. مشهد: آستان قدس رضوي. (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).
هنرمند، فيروز (1374). بررسي شيوع افسردگي در معلمان مدارس ابتدايي شهر تبريز. اداره كل آموزش و پرورش آذربايجان شرقي: شوراي پژوهش و تحقيقات.
Coleman, P. M. (2001). Conditions of teaching children with exceptional learning needs. The Bright Futures Report, ERICEC.
Fan, C. X., Wang, X. Y., Ma, S. B., Chen, J., & Wu, C. P. (2004). An analysis on influencing factors of mental subhealth on the college teachers in Guangdong Province. Chinese Journal of Disease Control and Prevention, 6, 522-523.
Fan, C. X., Wang, X. Y., Zhu, L., Xiao, Y. J., & Ma, S. B. (2003). Study on prevalence and risk factors of "sub health" status in college and university staff in Guangdong Province. Chinese Journal of Epidemiology, 88, 774-777.
Issac, A., & Friedman, N. (1995). Student behavior patterns contributing to teacher burnout. Journal of Educational Research, 88, 281-289.
Jaoul, G., & Kovess, V. (2004). Teacher's burnout. Annales Medico- Psychologiques, 1, 26-35.
Jijia, Z., & Aitao, L. (2008). Review of teachers' mental health research in China since 1994. Journal of Educational Research, 1, 623-638.
Koller, J. R., & Bertel, J. M., (2006). Responding to today's mental health needs of children, families, and schools: Revisiting the preservice training and preparation of school-based personnel. Journal of Education & Treatment of Children, 2, 197-217.
Liao, Q. M., & Li, H. (2004). The status que of the teachers mental health in primary and junior high schools and its harms: The overall narration about the teacher's mental problems in recent years. Academic Exploration, 4, 56-59.
Sharard, E. (2002). Feeling and strain: Job stress and satisfaction of direct
care staff in mental handicap services. British Journal of mental sub- normality, 38, 32-38.
Travers, C. J., & Cooper, C. (1993). Mental health, job satisfaction and occupational stress among teachers, Work and Stress, 7, 203-219.
Walter, H. J., Gouze, k., & Lim, K. G. (2006). Teachers' beliefs about mental health needs in inner city elementary schools. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 45, 61-68.
Wang, J. M. (2000). A report of mental health status of primary/high school teachers in Liaoning province. Liaoning Education, 9, 23-24.