مقیاس مهارت‌های زندگی کودکان پیش‌دبستانی ـ نسخه والدین: ساخت و ارزشیابی اولیه روان‌سنجی
محورهای موضوعی : روان شناسیسعید اکبری زردخانه 1 * , سهیلا سرداری 2 , جلیل فتح‌آبادی 3
1 - دانشگاه شهید بهشتی
2 - دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: مهارت‌های زندگی, پیش‌دبستانی, والدین, ویژگی‌های روان‌سنجی, روایی, تحلیل عاملی,
چکیده مقاله :
چکیده: هدف از پژوهش حاضر ساخت مقیاس مهارت‌های زندگی کودکان پیش‌دبستانی ـ نسخه والدین براساس الگوی مهارت‌های زندگی سازمان جهانی بهداشت بود. جامعه آماری پژوهش، والدین کودکان 3 تا 6 سال کل کشور بودند. پژوهش در دو مرحله انجام شد که در مرحله یکم 100 نفر (51% پسر، %49 دختر) از والدین شهر تهران و در مرحله دوم 318 نفر (%9/56 پسر، 1%/43 دختر) از والدین کشور به‌شیوه در دسترس انتخاب و داده‌ها به‌صورت آنلاین گردآوری شدند. از دو مقیاس مهارت‌های اجتماعی ماتسون (SSRS) و گریشام و الیوت (MESS) به‌عنوان ابزارهای بررسی روایی ملاکی استفاده شد. پژوهش در دو مرحله ساخت و استـانداردسازی انجام شد. در مـرحله ساخت ابتدا داده‌ها با 100 آیتم روی نمونة 100 نفری اجرا شد. در این مرحله پس از تحلیل آیتم و استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه‌های اصلی و چرخش واریماکس، مقیاس با 70 آیتم استخراج و در مرحله استانداردسازی نیز پس از تحلیل عاملی اکتشافی به روش محور مؤلفه‌های اصلی و چرخش پروماکس، ابزار نهایی با 62 آیتم و هفت عامل حاصل شد. همبستگی خرده‌مقیاس‌ها مناسب و بین 5/0 تا 86/0 و ضریب همبستگی آیتم با نمرة کل هر خرده‌مقیاس در بازه 21/0 تا 52/0 قرار دارد. ضرایب اعتبار به روش همسانی درونی خرده‌مقیاس‌ها نیز بین 5/0 تا 81/0 به‌دست آمد. ضریب روایی ملاکی مهارت‌های همدلی، مقابله با استرس، مهارت مقابله با هیجان با خرده‌مقیاس‌های همدلی، جرأت‌ورزی و خودمهارگری گریشام و الیوت به‌ترتیب 4/0، 5/0، و 8/0؛ همچنین مهارت‌های رابطه بین‌فردی با خرده‌مقیاس‌های ارتباط با همسالان و رفتار اجتماعی ماتسون به‌ترتیب 9/0 و 8/0 و مهارت خودآگاهی نیز با خرده‌مقیاس اعتماد به‌نفس ماتسون 7/0 حاصل شد. با توجه به نتایح حاصل می‌توان نتیحه گرفت مقیاس مهارت‌های زندگی کودکان پیش‌دبستانی دارای ویژگی‌های روان‌سنجی مناسبی برای استفاده در مجموعه‌های پژوهشی و بالینی است.
Abstract: The purpose of this study was to develop life skills scale of preschool children-parents' version based on World Health Organization life skills model. The statistical popu-lation of this study was parents of children aged 3 to 6 years old in the whole country. The research was done in two stages, in the first stage 100 parents (51% boys, 49% girls) of tehran and in the second stage 318 available parents (56.9% boys, 43.1% girls) around the country selected and data was collected online. Matson (SSRS) and Grisham and Elliott (MESS) two social skills scales were used as tools to assess the validity criterion. The study was done in two stages of construction and standardization. In construction stage, data with 100 items were executed on a sample of 100 parents then after item analysis and using exploratory factor analysis by principal com-ponent method and Varimax rotation, a scale of 70 items was extracted. In standardization stage, after exploratory factor analysis by principal component method and promax rotation, the final scale was achieved with 62 items and seven factors. All subscales have a appropriate correlation that varies between 0.5 to 0.86 and the correlation coefficient of all the items with the total score of each subscale ranged from 0.21 to 0.52. The coefficients of validity by the internal consistency method of the subscales are between 0.50 and 0.81. Criterion validity coefficient of empathy skills, coping with stress, coping with emotion with Grisham and Elliott subscales of empathy, audacity and self-control are 0.4, 0.5 and 0.8, respectively; Also, interpersonal relationship skills with peer communication subscales and Matson social behavior were 0.9 and 0.8, respectively, and self-awareness skills were obtained with Matson self-confidence subscale 0.7. According to the results, it can be concluded that the life skills scale of preschool children has appropriate psychometric pro-perties for use in re-search and clinical groups.
اشرفی، مهناز، و منجزی، فرزانه (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر میزان پرخاشگری دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه. پژوهش‌های علوم‌شناختی و رفتاری، 3(1 (پیاپی 4))، 81-98.
اکبري زردخانه، سعید (1393). شناسایی مؤلفه‌های مهارت‌های زندگي و نشانگرهاي مربوطه به‌منظور تولید ابزار بومي با تأکید بر الگوي سازمان جهاني بهداشت. پیشنهاد طرح رساله دکتري دانشگاه علامه طباطبایي.
اکبری زردخانه؛ سعید، شاهورانی؛ سیدمحمد، منصورکیایی؛ نادر، زنگانه؛ علی‌محمد، جلالت دانش، محسن، طهماسبی گرمتانی، سیامک؛ و زارعیان، مسعود (1397). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه الکترونیکی ابزار سلامت روان‌شناختی دانش‌آموزان دوره متوسطه اول: فرم گزارش معلم و والدین. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 24(3 )، 324-339.
پاکدامن ساوجی، آذر؛ گنجی، کامران؛ و احمدزاده، محمود (1391). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. رفاه اجتماعی، ۱۲ (۴۷)، ۲۶۵-۲۴۵.
سازمان جهاني بهداشت (1377). برنامه آموزش مهارت‌های زندگي، ترجمه ربابه نوري قاسم‌آبادی و پروانه محمدخاني. واحد بهداشت و روان و پيشگيري از سوءمصرف مواد سازمان بهداشت.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1376). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.
سمیعی، حسن؛ و بیرامی، رضا (1397). بررسی آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان. فصلنامه راهبردهای نوین مدیریت آموزشی، 1(1)، 1-9.
سیف علی اکبر (1396). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. نشر دوران. ویرایش هفتم.
شهیم، سیما (1384). هنجاریابی مقیاس روش درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی برای کودکان پیش‌دبستانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 11(2 (پیاپی 41))، 176-186.
خانی، رضوان؛ بهرام‌پور، منصوره، و عابدي، احمد (1399). اثربخشی آموزش هوش موفق بر مهارت حل مسأله کودکان پیش‌دبستانی. نشریه پرستاری، 6 (3). 45-52.
عباسي اسفجیر، علي‌اصغر و خطیبي، فرشته (1395). هنجاریابي سیستم درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعي گرشام و الیوت (1990) برای کودکان پیش‌دبستاني شهر آمل. فصلنامه روان‌سنجي، 5(2)، 77-96.
فتی، لادن؛ موتابی، فرشته؛ محمدخانی، شهرام؛ و کاظم‌زاده عطوفی، محمد (1391(. راهنمای عملی برگزاری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های زندگی. کتاب راهنمای مدرس. تهران: میانکوشک.
هومن، حیدرعلی (1385). تحلیل داده‌های چند متغیری در پژوهش رفتاری. تهران: پارسا (پیک فرهنگ).
یوسفی، فریده و خیر، محمد (1381). بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش مهارت‌های اجتماعی ماتسون و مقایسه عملکرد دختران و پسران دبیرستانی در این مقیاس. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 18(2 (پیاپی 36))، 147-158.
Abenavoli, R. M., Greenberg, M. T., & Bierman, K. L. (2017). Identification and validation of school readiness profiles among high-risk kindergartners. Early Childhood Research Quarterly, 38, 33-43.
Allen, M. J., & Yen, W. M. (1979). Introduction to measurement theory. Monterey, Calif.: Brooks/Cole Pub. Co.
Asapoglu, K., & Didin, M. (2019). Life Skills as a Predictor of Psychological Well-Being of Pre-Service Pre-School Teachers in Turkey. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(1), 70-85.
Ackerman, P. L., & Kanfer, R. (2009). Test length and cognitive fatigue: an empirical examination of effects on performance and test-taker reactions. Journal of Experimental Psychology: Applied, 15(2), 163.
Bastos, J. L., Celeste, R. K., Faerstein, E., & Barros, A. J.D. (2010). Racial discrimination and health: A systematic review of scales with a focus on their psychometric properties. Social Science & Medicine, 70, 1091-1099.
Botvin, G. J., & Kantor, L. W. (2000). Preventing alcohol and tobacco use through life skills training. Alcohol Research & Health, 24(4), 250-257.
Botvin, G. J. (1998). Preventing adolescent drug abuse through life skills training: Theory, evidence of effectiveness and implementation issues. In J. Crane (Ed.), Social programs that work (pp. 225-257). New York, NY: Russel Sage Foundation.
Burke, L. A., & Williams, J. M. (2008). Developing Young Thinkers: An Intervention Aimed to Enhance Children’s Thinking Skills. Thinking Skills and Creativity, 3, 104-124.
Cassidy, K., Franco, Y., & Meo, E. (2018). Preparation for Adulthood: A Teacher Inquiry Study for Facilitating Life Skills in Secondary Education in the United States. Journal of Educational Issues, 4(1), 33-46.
Ceylan, R., & Gök Çolak, F. (2019). The Effect of Drama Activities on the Life Skills of Five-Year-Old Children. International Education Studies, 12(8), 46-58.
Chang, Y., Bei-DiLi, Chen, H.-C., & Chiu, F-C. (2015). Investigating the synergy of critical thinking and creative thinking in the course of integrated activity in Taiwan, Educational Psychology. International Journal of Experimental Educational Psychology, 35(3), 341-360.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests. Psychometrika, 16, 297-334.
Davenport, E. C., Davison, M. L., Liou, P. Y., & Love, Q. U. (2015). Reliability, dimensionality, and internal consistency as defined by Cronbach: Distinct albeit related concepts. Educational Measurement: Issues and Practice, 34(4), 4-9.
DeVellis, R. F. (2017). Scale Development: Theory and Applications (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Denham, S. A., Ferrier, D. E., Howarth, G. Z., Herndon, K. J., & Bassett, H. H. (2020).Key considerations in assessing young children's emotional competence. In Social and emotional learning (pp. 27-45). Routledge.
DeVellis, R.F. (2011) Scale Development: Theory and Applications (Volume 26). Sage Publications, Inc., Thousand Oaks.
Drost, E.A. (2011) Validity and Reliability in Social Science Research. Education Research and Perspectives, 38, 105- 123.
Duerden, M. D., Witt, P. A., Fernandez, M., Bryant, M. J., & Theriault, D. (2012). Measuring life skills: Standardizing the assessment of youth development indicators. Journal of youth development, 7(1), 99-117.
Erawan, P. (2010). Developing life skills scale for high school students through mixed methods research. European Journal of Scientific Research, 47(2), 169-186.
Fata, L., Mohammad Khani, S., Kazemzade, M., & Motabi, F. (2013). Life skills Education: A Teacher's Guidline. Miankoshk: Tehran.
Farrar, D. E., & Glauber, R. R. (1967). Multicollinearity in Regression Analysis: The Problem Revisited. The Review of Economics and Statistics, 49, 92-107.
Feldhusen, J. F., & Goh, B. E. (1995). Assessing and accessing creativity: An integrative review of theory, research, and development.
Gall, M. D., Borg, W. R., & Gall, J. P. (1996). Education research, an introduction. New York: Longman Publishers.
Gresham, F. (2015). Evidence-based social skills interventions for students at risk for EBD. Remedial and Special Education, 36(2), 100-104.
Gresham, F. M., & Elliott, S. N (1990). Social skills rating system: Manual. American Guidance Service.
Gresham, F. M., Elliott, S. N., Cook, C. R., Vance, M. J., & Kettler, R (2010). Cross-informant agreement for ratings for social skill and problem behavior ratings: An investigation of the Social Skills Improvement System-Rating Scales. Psychological Assessment, 22(1), 157.
Guilford, J. P. (1954). Psychometric Methods. New York: McGraw-Hill.
Harper, K. (2006). Negotiating therapeutic boundaries with childhood sexual abuse survivors: Choices in decision-making. Stress, Trauma, and Crisis, 9(2), 95-117.
Helms, J.E., Henze, K.T., Sass, T.L. and Mifsud, V.A. (2006) Treating Cronbach’s alpha reliability coefficients as data in counseling research. The Counseling Psychologist, 34, 630-660.
Gwet, K. L. (2014). Handbook of Inter-Rater Reliability: The Definitive Guide to Measuring the Extent of Agreement Among Raters (4th ed.). Gaithersburg, MD: Advanced Analytics.
Harter, S (1985). Manual for the self-perception profile for children: (revision of the perceived competence scale for children). University of Denver.
Hayton, J. C., Allen, D. G., & Scarpello, V. (2004). Factor Retention Decisions in Exploratory Factor Analysis: A Tutorial on Parallel Analysis. Organization Research Methods, 7, 191-205.
Healy, M. and Perry, C. (2000) Comprehensive Criteria to Judge Validity and Reliability of Qualitative Research within the Realism Paradigm. Qualitative Market Research: An International Journal, 3, 118-126.
Horn, J. L. (1965). A Rationale and Test for the Number of Factors in Factor Analysis. Psychometrika, 30, 179-185.
Jones, D. E., Greenberg, M., & Crowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: The relationship between kindergarten social competence and future wellness. American Journal of Public Health, 105(11), 2283-2290.
Joseph, L. M. (2008). Adolescents Can Respond to Intervention Too: Programs That Have Promise for Teaching Basic Reading Skills to Middle and High School Students. In School Psychology Forum, 2 (3).
Kadesjö, B., Janols, L. O., Korkman, M., Mickelsson, K., Strand, G., Trillingsgaard, A., & Gillberg, C (2004). The FTF (Five to Fifteen): the development of a parent questionnaire for the assessment of ADHD and comorbid conditions. European Child & Adolescent Psychiatry, 13(3), 3-13.
Kennedy, F., Pearson, D., Brett-Taylor, L., & Talreja, V. (2014). The Life Skills Assessment Scale: Measuring the life skills of disadvantaged children in the developing world. Social Behavior and Personality: An international journal, 42, 197-210.
Litwin, M.S. (1995) How to Measure Survey Reliability and Validity. Sage Publications, Inc., Thousand Oaks, CA.
Mansuri, L. J. (2018). Facilitating Marginalized Students Through Life Skills Education Programme. IJAEDU-International E-Journal of Advances in Education, 4(11), 185-191.
Mangrulkar, L., Whitman, C. V., & Posner, M. (2001). Life skills approach to child and adolescent healthy human development. Pan American Health Organization, Division of Health Promotion and Protection, Family Health and Population Program, Adolescent Health Unit.
Matson, J. L. (Ed.). (1990). Handbook of behavior modification with the mentally retarded (2nd Ed.). Plenum Press.
Matson, J. L., Rotatori, A. F., & Helsel, W. J. (1983). Development of a rating scale to measure social skills in children: The Matson Evaluation of Social Skills with Youngsters (MESSY). Behaviour Research and Therapy, 21(4), 335-340.
Matson, J. L., & Ollendick, T. H. (1988). Enhancing children’s social skills: Assessment and training. London: Pergamon Press.
Matson, J. L., & Wilkins, J. (2009). Psychometric testing methods for children's social skills. Research in Developmental Disabilities, 30(2), 249-274.
McCoy, D. C., Waldman, M., Team, C. F., & Fink, G. (2018). Measuring early childhood development at a global scale: Evidence from the Caregiver-Reported Early Development Instruments. Early Childhood Research Quarterly, 45, 58-68.
Merrell, K. W. (1994). Preschool and kindergarten behavior scales: PKBS. Clinical Psychology Pub.
Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2006). Applied Multivariate Research: Design and Interpretation. London: Sage.
Munsi, K., Guha, D., Bengal, W., & Bengal, W. (2014). Status of life skill education in teacher education curriculum of saarc countries : A comparative evaluation. Journal of Education and Social Policy, 1(1), 93-99.
Nunnally, J.C. (1978) Psychometric theory. 2ndEd, McGraw-Hill, New York.
Nickerson, A., & Nagle, R. J. (2005). Parent and peer attachment in late childhood and early adolescence. Journal of Early Adolescence, 25, 228-249.
Newman, T. J., Santos, F., Black, S., & Bostick, K. (2022). Learning life skills through challenging and negative experiences. Child and Adolescent Social Work Journal, 39(4), 455-469.
Olthof, J. (2012). Handbook of narrative psychotherapy for children, adults, and families: theory and practice. Routledge.
Patel V. (2001). Cultural factors and international epidemiology Depression and public health. British Medical Bulletin, 57(1), 33-45.
Prajina, P. V. (2014). Impact of life skills among adolescents: A review, (2277), 3-4.
Renaud, R. D. & Murray, H. G. (2008). A comparison of a subject-specific and a general measure of critical thinking. Thinking Skills and Creativity, 3(2), 85-93.
Renzulli, J. S., & Hartman, R. K (1971). Scale for rating behavioral characteristics of superior students. Exceptional Children, 38(3), 243-248.
Rouquette, A., Nadot, T., Labitrie, P., Van den Broucke, S., Mancini, J., Rigal, L., et al. (2018). Validity and measurement invariance across sex, age, and education level of the French short versions of the European Health Literacy Survey Questionnaire. PLoS ONE 13(12): e0208091.
Rudnev, M., Vauclair, C-M., Aminihajibashi, S., Becker, M., Bilewicz, M., Castellanos Guevara, JL., et al. (2020). Measurement invariance of the moral vitalism scale across 28 cultural groups. PLoS ONE 15(6): e0233989
Samiey H, & Biramy R. (2018). Study of life skills Training on decreasing high risk behaviors of students. Quarterly Journal of Strategies in Instructions Administration, 10, 1-9.
Sechrest, L. (1984). Reliability and validity. In: Bellack AS, Hersen M. Eds. Research Methods in Clinical Psychology. Pergamon Press, New York, USA, 24-54.
Seferoğlu, S. S., & Akbıyık, C. (2006). Teaching critical thinking [in Turkish]. Hacettepe University Journal of Education, 30, 193-200.
Shonkoff, J. P., Garner, A. S., (2012). Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health, Committee on Early Childhood, Adoption, and Dependent Care, and Section on Developmental and Behavioral Pediatrics, Siegel, B. S., Dobbins, M. I., Earls, M. F., ... & Wood, D. L. The lifelong effects of early childhood adversity and toxic stress. Pediatrics, 129(1), e232-e246.
Tyson, E. H. (2004). Ethnic Differences Using Behavior Rating Scales to Assess the Mental Health of Children: A Conceptual and Psychometric Critique. Child Psychiatry and Human Development, 34(3), 167-201.
UNICEF. (2015). Equity, Educational Access and Learning Outcomes in the Middle East and North Africa. UNICEF MENA Regional Office.
UNICEF. (2020). Every child learns: GOAL AREA 2, New York, NY 10017.
Walker, S. P., Wachs, T. D., Gardner, J. M., Lozoff, B., Wasserman, G. A., Pollitt, E & International Child Development Steering Group. (2007). Child development: risk factors for adverse outcomes in developing countries. The Lancet, 369(9556), 145-157.
UN (2015). 2015 Children’s Declaration on the World’s Sustainable Development Goals. Retrived from https://www.vofg.org/2015-childrens-declaration-on-the-sdgs.
World Health Organization. (1994). Life skills education for children and adolescents in schools. Pt. 3, Training workshops for the development and implementation of life skills programs (No. WHO/MNH/PSF/93.7 B. Rev. 1). Geneva: World Health Organization.
World Health Organization. (2020). Life skills education school handbook: prevention of no-communicable diseases. Part I-Introduction. World Health Organization.
Yang, S. C., & Lin, W. C. (2004). The Relationship among Creative, Critical Thinking and Thinking Styles in Taiwan High School Students. Journal of Instructional Psychology, 31(1), 45-56.